Όλοι μας θα πρέπει να είμαστε Sun Safe NOT Sun afraid! Δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι τον ήλιο, αλλά να μάθεις να κάνεις σωστή χρήση με βάση τις δικές σου ανάγκες, καθώς τα οφέλη για την υγεία της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι αρκετά. Απαιτείται εξατομίκευση πάντα και σωστή εκμάθηση χρήσης, πάντα σε συνεργασία με το δερματολόγο σου ο οποίος θα σε κατευθύνει αναλόγως.

Ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη είναι η σύνθεση της βιταμίνης D, η οποία ελέγχει πάνω από 1000 φυσιολογικές διαδικασίες στο σώμα μας με τη σύνθεση της να ακουμπάει 80 με 90%. Αυτή παράγεται όταν το δέρμα εκτίθεται στην υπεριώδη ακτινοβολία (UVB). Η παραγωγή της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως:

• Ηλικία (ο οργανισμός ενός 70χρόνου είναι 4 φορές λιγότερο αποτελεσματικός στη σύνθεση D από έναν 20χρόνο).
• Έκταση δέρματος που εκτίθεται: μια βόλτα 20 λεπτών με πρόσωπο και χέρια εκτεθειμένα αντιστοιχεί με 5 λεπτά στην παραλία με μαγιό.
• Υψηλό σωματικό λίπος φαίνεται να επηρεάζει τη βιοδιαθεσιμότητα της βιταμίνης D. Οι ανάγκες είναι υψηλότερες.
• Χαμηλά επίπεδα μαγνησίου φαίνεται να επηρεάζουν αρνητικά το μεταβολισμό της βιταμίνης D.
• Το να κατοικείς σε ένα αστικό περιβάλλον, υπάρχουν δεδομένα που αναδεικνύουν ότι ρύποι αυτοκινήτων μπορεί να εμποδίσουν τη σύνθεση της.

Δεν μπορείς να συνθέσεις πάρα πολύ βιταμίνη D από τον ήλιο, γιατί το σώμα σου ρυθμίζει αυτόματα την παραγωγή. Η χρώση δέρματος επηρεάζει τη σύνθεση, καθώς άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα φαίνεται να έχουν τρεις με πέντε φορές μεγαλύτερη ανάγκη έκθεσης στον ήλιο για σύνθεση D. Ίτυς μήνες Ιούνιος - Αύγουστος τις ώρες 10.00 π.μ. - 14.00 μ.μ. Μια ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα μπορεί να χρειαστεί περίπου 10 λεπτά με ρούχα και σε ξαπλωμένη θέση. Μια μελαψή επιδερμίδα από 20-35 λεπτά.

Πόση βιταμίνη D μπορείς να συνθέσεις;

• Η έκθεση ολόκληρου του σώματος (με μαγιό ή γυμνός) σε επίπεδο που δεν καείς φαίνεται να αντιστοιχεί περίπου 10.000 - 25.000IU βιταμίνης D.
• Η έκθεση του σώματος με μπλούζα και σορτς φαίνεται να αντιστοιχεί περίπου 3000-8000IU.

Συνδέεται ο ήλιος με καρκινογένεση;

Ναι. Η απροστάτευτη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) είναι ο μοναδικός σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου στον τρόπο ζωής για το μελάνωμα και άλλους καρκίνους του δέρματος. O κίνδυνος αυξάνεται περαιτέρω σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα που καίγεται εύκολα (δηλαδή δε μαυρίζει) λόγω των χαμηλών επιπέδων μελανίνης του δέρματος που προστατεύουν από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Τα κληρονομικά καρκινικά σύνδρομα αντιπροσωπεύουν το 5% έως 10% όλων των καρκίνων. Αν και οι φορείς αυτών των γονιδιακών μεταλλάξεων έχουν πολύ αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, κανένας δεν έχει 100% διείσδυση και πρόσθετοι παράγοντες, τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί, πιθανόν να συμβάλλουν στην εμφάνιση καρκίνου. Είναι σημαντικό να κάνεις δερματογράφηση -σπιλογράφηση σε έναν αρμόδιο δερματολόγο τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Είναι κάτι που πλέον προέθεσα στο κομμάτι της πρόληψης.

Το 2021 και το 2023 δημοσιεύθηκαν τα πρώτα στοιχεία που ανέφεραν ότι δυο διαφορετικές ενώσεις στα αντηλιακά είναι καρκινογόνες και συνδέονται με καρκίνους του αίματος, το βενζόλιο (benzene) και η βενζοφαινόνη (benzophenone). Καμία όμως από αυτές τις ενώσεις ΔΕ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ στην ετικέτα ενός προϊόντος αλλά μπορούν να εισαχθούν κατά την κατασκευή του προϊόντος από χημικές αντιδράσεις αλλά και να σχηματισθούν υπό την παρουσία του οκτοκρυλένιου, αλλά και άλλων ενώσεων. Αυτό γιατί το οκτοκρυλένιο σαν ένωση φαίνεται να συμβάλλει στον σχηματισμό της βενζοφαινόνης. Το βενζόλιο γνωρίζουμε ότι προκαλεί καρκίνο στους ανθρώπους. Το Εθνικό Ινστιτούτο για την Ασφάλεια και την Υγεία (NIOSH) στις ΗΠΑ ορίζει το βενζόλιο ως καρκινογόνο όπως εκτιθόμαστε σε αυτό μέσω εισπνοής, απορρόφησης από το δέρμα, κατάποση, επαφή με το δέρμα και τα μάτια. Το FDA αναφέρει ότι κανένα επίπεδο βενζολίου δε θεωρείται ασφαλές καθώς συνδέεται με καρκίνους του αίματος.

Όλα τα δεδομένα οδηγούν στ' ότι το αντηλιακό σου μπορεί να αποτελεί πηγή βενζολίου και/ή βενζοφαινόνης όταν υπάρχουν συστατικά όπως:

Πιθανή πηγή βενζολίου:

• Βουτάνιο (αεροζόλ αντηλιακά)
• Ισοβουτάνιο (αεροζόλ αντηλιακά)
• Προπάνιο (αεροζόλ αντηλιακά)

Πιθανή πηγή βενζοφαινόνης:

• Οκτοκρυλένιο (octocrylene)
• Οξυβενζόνη (oxybenzone)

Για τo octocrylene (οκτοκρυλένιο) από την Αμερικάνικη Ακαδημία Δερματολογίας κατόπιν έρευνας του FDA απαιτούνται περισσότερα δεδομένα ασφαλείας προτού προσδιορίσουν με επάρκεια την ασφάλεια του. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγονται:

• Avobenzone (αβοβενζόνη),
• Ensulizole (ενσουλιζόλη),
• Homosalate (ομοσαλική),
• Octinoxate (οκτινοξάτη),
• Ostisalate (Οκτισαλική),
• Oxybenzone (Οξυβενζόνη)

Επειδή με ρωτάτε διαρκώς το αν θα πρέπει να αποφεύγετε αυτά τα φίλτρα. Η απάντηση είναι όχι.Χρειαζόμαστε περισσότερα (κλινικά) δεδομένα. Προσωπικά τα αποφεύγω τα χημικά φίλτρα μέχρι να έχουμε περισσότερα δεδομένα. Αν όμως δεν μπορείτε να βρείτε ένα mineral αντηλιακό για πολλούς πιθανόν λόγους, όποιο αντηλιακό και να προτιμήσετε είναι καλύτερο από το καθόλου αντηλιακό.

Ποια συστατικά να προτιμάς στα αντηλιακά σου;

• Οξείδιο του Τιτανίου (Titanium Dioxide)
• Οξείδιο του Ψευδαργύρου (Zinc Oxide)

Θα τα συναντήσεις στα mineral sunscreens έναντι των χημικών αντηλιακών.Αυτές οι ενώσεις μπλοκάρουν την υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ τα χημικά αντηλιακά την απορροφούν. Μελέτες σε ζώα και ανθρώπους έχουν δείξει ότι η απορρόφηση τους είναι πάρα πολύ μικρή και δεν υπάρχουν ενδείξεις ανεπιθύμητων ενεργειών. Αντηλιακά με non nano Zinc Oxide είναι ανώτερα γιατί προστατεύουν τόσο από την UVB (που προκαλεί ηλιακό έγκαυμα) και την UVA (προκαλεί τις ρυτίδες, και κηλίδες ηλικίας). Το διοξείδιο του τιτανίου προστατεύει από την UVB αλλά λιγότερο από την UVA. 

Πολλά σχόλια έγιναν για το Οξείδιο του Τιτανίου * ως πιθανόν καρκινογόνο. Μάλιστα το IARC το έχει κατατάξει ως πιθανόν καρκινογόνο. Το EFSA στην Ευρώπη, το 2021, ανάφερε ότι τα σωματίδια του Οξείδιο του Τιτανίου μπορούν να βιοσυσσωρευτούν στον οργανισμό και να γίνουν πιθανόν τοξικά προς το ανοσοποιητικό σύστημα με τη δυνατότητα να προκαλέσουν βλάβη στο DNA αλλά και χρωμοσωμική βλάβη. Για το λόγο αυτό, το EFSA είπε ότι με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία μαζί με όλες τις αβεβαιότητες, το διοξείδιο του τιτανίου δεν μπορεί πλέον να θεωρείται ασφαλές όταν χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων. Αυτό δεν οδηγεί στην απαγόρευση του Οξείδιο του Τιτανίου επί του παρόντος, αλλά θα χρησιμοποιηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις χώρες μέλη για τον καθορισμό πιθανών ρυθμιστικών μέτρων. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η απαγόρευση αφορά τη χρήση του ως πρόσθετο τροφίμων και όχι ως πρόσθετο καλλυντικών. Ωστόσο, προσωπικά λόγω έλλειψης δεδομένων δεν το προτιμώ και δεν το συστήνω. Συμβουλεύεται επειδή δεν έχει απαγορευτεί η χρήση του ακόμα από τρόφιμα και συμπληρώματα να διαβάζετε τα συστατικά. 

Για το πως να διαλέξεις το κατάλληλο αντηλιακό, σου προτείνω τα εξής:

• Επέλεξε ένα mineral αντηλιακό με δείκτη προστασίας (SPF) > 30

• Όχι αντηλιακά σε μορφή σπρέι

• Πρέπει να αναγράφει ότι είναι broad Spectrum (ευρύ φάσματος), διότι σημαίνει ότι προστατεύει τόσο από UVA & UVB. Θέλεις την προστασία και από τις δυο ακτίνες.
   
• Προτίμησε ένα με non zano οξείδιο του ψευδαργύρου (zinc oxide)
   
• Απόφυγε αντηλιακά με οξείδιο του ψευδαργύρου (zinc oxide) με οργανικές ενώσεις στα συστατικά τους: avobenzone, octisalate, homosalate, octocrylene, and oxybenzone. Ο συνδυασμός τους έχει αναδειχθεί να προκαλεί τη δημιουργία τοξικών ενώσεων όταν εκτίθενται στην ακτινοβολία του ήλιου (Photochemical & Photobiological Sciences volume 20, pages1273–1285 (2021).
   
• Να εφαρμόζεις το αντηλιακό σου κάθε 2 ώρες, μετά από κολύμπι & ιδρώτα
   
• Η ποσότητα αντηλιακού που πρέπει να εφαρμόζεται είναι 2 κουταλιές της σούπας για το μέσο μέγεθος ενός ενήλικα ή 2mg αντηλιακού ανά τετραγωνικό εκατοστό δέρματος (2014 Apr-Jun;30(2-3):96-101)

Ποιο αντηλιακό χρησιμοποιώ εγώ;

Χρησιμοποιώ τα Αegli αντηλιακά, τα οποία είναι βιολογικά  με φυσικό φίλτρο Οξείδιο του Ψευδαργύρου (ZINC OXIDE) και βούτυρο Mango που απορροφάται εύκολα χωρίς να αφήνει λευκό χρώμα στην επιδερμίδα. Παράγονται αποκλειστικά στην Ελλάδα. Η συσκευασία τους είναι από eco-friendly ανακυκλώσιμα και βιοδιασπώμενα υλικά συσκευασίας  από green plastic από ζαχαροκάλαμο και πιστοποιημένο FSC χαρτί.

Δε διαθέτουν συνθετικό άρωμα, τα συστατικά του είναι πιστοποιημένα σύμφωνα με το πρότυπο COSMOS για τα φυσικά και οργανικά προϊόντα. Δεν περιέχουν Διοξείδιο του Τιτανίου, Parabens, Mineral Oils, Petrolatum/Parafin Wax, Silicones, Propylene Glycol,PEG, SLES, ALES, Sulfates, EDTA, Phthalates, Alcohol, ΒΗΤ/BHA, Imidazolidimyl Urea, Diazolidinyl Urea, Acrylates, Carbomer, Aluminum, Ethanolamines, Triclosan, Synthetic Fragrances, GMOs. 

Επίσης, είναι Vegan, Cruelty Free, μη φαγεσωρογόνα, με βιοδιασπώμενη φόρμουλα, λεπτόρρευστη υφή και κατάλληλο για την εγκυμοσύνη, την αναπαραγωγική φάση και του θηλασμού. Διαθέτουν πιστοποίηση CLEAN OCEAN, πιστοποιημένα δηλαδή από το Διεθνές Κέντρο Θαλάσσιων Επιστημών του Πανεπιστημίου της Algavre στην Πορτογαλία CCMAR, για μηδενική επιβάρυνση στο θαλάσσιο οικοσύστημα στα κοράλλια και σε κάθε τύπο θαλάσσιου οργανισμού. 

Ιδρύτρια των Aegli είναι η Δρ. Έρρικα Παπαβενετίου, Ιατρός, Διατροφολόγος και Ομοιοπαθητικός.

Πιο συγκεκριμένα χρησιμοποιώ το αντηλιακό σώματος τους καλοκαιρινούς μήνες (3) και όλο το χρόνο το αντηλιακό προσώπου με χρώμα (2).

Τα προϊόντα που θα βρεις στην ιστοσελίδα τους είναι:

1. Clean Sunscreen Αντηλιακό Προσώπου SPF30
2. Clean Sunscreen Φυσικό Αντηλιακό Προσώπου SPF30 με χρώμα
3. Clean Sunscreen Αντηλιακό Γαλάκτωμα Σώματος SPF30
4. Clean After Sun Γαλάκτωμα-Gel για μετά τον ήλιο

* Το άρθρο μου ανανεώνεται με την προσθήκη ή την αφαίρεση δεδομένων ή και προϊόντων. Για να ενημερώνεσαι για τα ανανεωμένα άρθρα μου, εγγράψου στο newsletter μου 

Πηγές: Holick MF (2006) Mayo Clinic 81, pp 353-373; McLaughlin J 1985.JOCI, 78, pp1536-1538; Deng X et al, BMC Med 2013.11:187; N Eng J Med 2007;357.266-81; Wortsman J, et al2000.AJOCN 72.690-693; Papadimitriou.2017.JOPMAP,50(4)278-281; Sun Smart Australia. Melanoma and other skin cancers: A guide for medical practitioners. Melbourne (VIC): Cancer Council Australia;  https://www.statista.com/statistics/1225588/skin-cancer-cases-in-europe/; JAMA. 2020;323(3):256–267, Chem. Res. Toxicol. 2021, 34, 4, 1046–1054, Environ Sci Technol. 2022 Sep 6;56(17):12473-12482, https://www.aad.org/public/everyday-care/sun-protection/shade-clothing-sunscreen/sunscreen-faqs; Nanotechnol Sci Appl. 2011; 4: 95–112.;