Οι φριτέζες αέρος αποτελούν ένα καλό εργαλείο για εξοικονόμηση ενέργειας έως και 60% και για γρήγορο ελαφρύ υγιεινό μαγείρεμα σε σύγκριση με το βαθύ τηγάνισμα. Ωστόσο, έχει αρκετά αρνητικά στοιχεία, που απαιτούν προσοχή. 

Τι κάνουν τα air-fryers;

Τα air-fryers είναι συσκευές που τηγανίζουν στον αέρα. Η διαδικασία πραγματοποιείται σε μια συσκευή φριτέζα αέρα που προσομοιώνει το ρεύμα θερμότητας στο βραστό λάδι για να αφυδατώσει το εκάστοτε προϊόν, να τραγανίσει το εξωτερικό του και να ψήσει το εσωτερικό του (PMID: 35154672).

Είναι πιο υγιεινά τα air fryers:

• Τα air-fryers είναι πιο υγιεινά από το βαθύ τηγάνισμα, όσον αφορά το ενεργειακό φορτίο (λίπος και θερμίδες)
• To τηγάνισμα στον αέρα μειώνει το ακρυλαμίδιο κατά 90% σε σύγκριση με το βαθύ τηγάνισμα (PMID: 25872656).
• Πολλά air-fryers είναι κατασκευασμένα από επιβλαβή υλικά όπως PTFE και πλαστικά που μπορούν να μολύνουν τον αέρα και να διαρρεύσουν στα τρόφιμα.
• Από το μαγείρεμα κρέατος (μοσχάρι, χοιρινό, πουλερικά, ψάρι) μπορούν να σχηματιστούν πιθανές καρκινογόνες ουσίες (PAH, HCA).

Τι είναι το ακρυλαμίδιο;

Το ακρυλαμίδιο είναι μια νευροτοξίνη και πιθανή καρκινογόνος ουσία που σχηματίζεται όταν ορισμένα αμυλούχα τρόφιμα, όπως το σιτάρι και οι πατάτες, μαγειρεύονται σε υψηλές θερμοκρασίες (>120 βαθμούς Celsius), όπως με τρόφιμα όπως τηγανητές πατάτες και μαγειρεμένες πατάτες, μπισκότα, κράκερ και άλλα αρτοσκευάσματα. Οι μεγαλύτερες πηγές έκθεσης αυτού είναι τα πατατάκια του εμπορίου (είτε γλυκοπατάτα, είτε μπλε πατάτας είτε άσπρης πατάτας, είτε καλαμπόκι είτε plantain) (ανά 15 πατατάκια μια περιεκτικότητα 7.5-55 mcg). Επίσης, οι προ τηγανισμένες, ψητές και οι τηγανητές πατάτες (28 - 49 mcg) και το ποπκορν εμπορίου με βούτυρο (4-5 cups = 29.1 mcg # 4-5 φλυτζ ποπ κορν στον αέρα = 1.2 mcg) (Sun, Wei Sheng Yan Jiu 2007; Friedman, J Agric Food Chem 2008; FDA Survey Data on Acrylamide in Food, 2022)

Τρώω ψητές πατάτες, είναι κακό;

• Ο χειρότερος τρόπος κατανάλωσης πατάτας είναι η τηγανητή (βαθύ τηγάνισμα). Μετά είναι οι ψητές πατάτες. Οι βραστές πατάτες, στον ατμό και στη χύτρα είναι ο καλύτερος τρόπος μαγειρέματος όσον αφορά το ακρυλαμίδιο.
• Απόφυγε όσο μπορείς τις τηγανητές πατάτες του εμπορίου και τις προτηγανισμένες.
• Πριν ψήσεις πατάτες στο φούρνο ή στο air - fryer ή και τηγάνισμα (ελαφρύ), βάλε τις κομμένες πατάτες σε φέτες σε νερό για 15 έως 30 λεπτά (ή για 5 λεπτά σε ζεστό, ελαφρώς αλατισμένο νερό) για να μειώσεις τον σχηματισμό ακρυλαμιδίου (Pedreschi, J Sci Food Agric 2014). Μια καλύτερη επιλογή είναι να τις βράσεις πρώτα και να τις ψήσεις σε χαμηλή θερμοκρασία στο air fryer για λιγότερο χρόνο = έτσι γίνεται ακόμα χαμηλότερος σχηματισμός ακρυλαμιδίου, μειώνεις το χρόνο και γίνονται πιο νόστιμες εσωτερικά (Sansano, J Food Sci 2015).

Τι πρέπει να γνωρίζεις για σένα που σκέφτεσαι να αγοράσεις αλλά και ποια air fryers προτείνω;

• Τα περισσότερα air fryers στην αγορά είναι από φθηνά, κατασκευασμένα από επιβλαβή υλικά όπως PTFE, πλαστικά εξωτερικά υλικά και άλλα υλικά φορτωμένα με χημικά που θέτουν κινδύνους για την υγεία.

• Τα περισσότερα air fryers στην αγορά είναι από φθηνά, κατασκευασμένα από επιβλαβή υλικά όπως PTFE, πλαστικά εξωτερικά υλικά και άλλα υλικά φορτωμένα με χημικά που θέτουν κινδύνους για την υγεία.

• Όποια εταιρεία επιλέξεις φρόντισε να μην περιέχει καθόλου επικαλύψεις τεφλόν με PFAS, PFOAS, PTFEs, BPA σε επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα ή στο εσωτερικό του μηχανήματος. Πως μπορείς να το γνωρίζεις αυτό; Συνήθως το αναγράφουν ότι δεν περιέχει ο κάδος αυτά τα υλικά. 

• Η εσωτερική επιφάνεια δεν πρέπει να αναγράφει ότι διαθέτει αντικολλητική επίστρωση. Αυτό είναι το ΤΕΦΛΟΝ, που κατασκευάζεται από μια χημική ουσία PFAS, PTFE. Τα PTFEs με το μαγείρεμα μπορούν να απελευθερώσουν διάφορα αέρια, χημικές ουσίες και αναθυμιάσεις που παρουσιάζουν ήπια έως σοβαρή τοξικότητα (What are the health effects of PFAS? - https://www.atsdr.cdc.gov/pfas/health-effects/index.html).

• Να μην περιέχει πλαστικό στο εσωτερικό ακόμα και αν δεν ακουμπάει το φαγητό σου. Πολλοί αναφέρουν ότι όταν ζεσταίνεται μυρίζει σαν πλαστικό. Οι αναθυμιάσεις είναι εξίσου τοξικές. Αν έχεις στο σπίτι και μυρίζει, άνοιξε τον απορροφητήρα, ένα καθαριστή αέρα και / ή τα παράθυρα. Αν το πλαστικό είναι στο εξωτερικό, τότε αυτό είναι εντάξει.

• Η εσωτερική επιφάνεια που έρχεται σε επαφή με το φαγητό θα πρέπει να είναι κατά προτίμηση από ανοξείδωτο χάλυβα ή γυαλί χωρίς επικάλυψη. Το μετά αποδεκτό είναι το να είναι κεραμική επίστρωση, η οποία θέλει φροντίδα στη χρήση της. Άρα, προτιμάμε γυάλινο κάδο, μετά εσωτερικό από ανοξείδωτο χάλυβα και στο τέλος κεραμική επίστρωση. 

• Από τη δική μου έρευνα, δεν υπάρχει στην ελληνική αγορά το τέλειο air-fryer. Προσπαθείς να βρεις το καλύτερο. Αν μένεις εκτός Ελλάδας, υπάρχουν ορισμένες εταιρείες που θεωρούνται η καλύτερη επιλογή.

• Τα γυάλινα φουρνάκια αποτελούν την καλύτερή επιλογή όσον αφορά το κάδο τους που δεν είναι από τεφλόν, αλλά με λάμπες αλογόνου. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για την ασφάλεια τους.

Έχω αγοράσει κάποιο άλλο air-fryer που δε πληρεί τις προδιαγραφές ή δεν είναι από αυτά που προτείνεις, πως μπορώ να το χρησιμοποιώ έτσι ώστε να μειώσω την τοξικότητα του από το τεφλόν και το πλαστικό; 

• Αν ψήνεις πατάτες, κάνε τις όπως αναφέρω από πάνω. Το τεφλόν δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε υψηλές θερμοκρασίες. Μείωσε το χρόνο μαγειρέματος σε μια μέτρια προς χαμηλή θερμοκρασία και σε ένα χαμηλό χρόνο μαγειρέματος.

• Αν μαγειρεύεις κρέας σε αυτό, μαρίναρε με μπαχαρικά το φαγητό όπως δενδρολίβανο, κουρκουμά, μαύρο πιπέρι, ρίγανη και θυμάρι για τη μείωση σχηματισμού PAHs, HCAs.

• Μην το προθερμάνεις.

• Μην το ξύσεις ΠΟΤΕ με κάποιο αιχμηρό αντικείμενο π.χ. μαχαίρι ή πιρούνι το οποίο θα γδάρει την επιφάνεια. Χρησιμοποίησε ειδικές σπάτουλες. 

• Προετοίμασε το κάδο. Πλύνε τον με λίγο ξύδι, σαπούνι και ζεστό νερό. Άφησέ το να στεγνώσει. Βάλε το στο air-fryer για 5 λεπτά. Πέρασε μετά λίγο λάδι καρύδας και ξανά βάλε το στο air fryer να καθίσει για λίγα λεπτά.

• Αν χρησιμοποιήσεις αντικολλητικό χαρτί, μια πρόταση για low-tox non-stick parchment paper είναι το Αντικολλητικό Χαρτί Ψησίματος σε Φύλλα (24 φύλλα) Ανακυκλώσιμο, If You Care που δεν περιέχει χλώριο. 

Ποια air-fryers (φριτέζες αέρος) προτείνω;

Γίνε μέλος και ξεκλείδωσε τις προτάσεις μου, οι οποίες ανανεώνονται διαρκώς ανάλογα το τι βγαίνει στην αγορά.